ใบความรู้ที่ 5

ทรัพยากรอากาศ

      อากาศคือ  ส่วนผสมของก๊าซต่าง ๆ  และไอน้ำซึ่งส่วนใหญ่ได้แก่  ก๊าซไนโตรเจน และก๊าซออกซิเจน  นอกนั้นเป็นก๊าซอื่น ๆ  ซึ่งมีอยู่เป็นจำนวนน้อย  อากาศมีอยู่รอบ ๆ  ตัวเราทุกหนทุกแห่ง  ทั้งบนยอดสูงสุดของภูเขาและในที่จอดรถใต้ดิน  อากาศมีอยู่ในบ้าน  มีอยู่ในโรงเรียนและในรถยนต์  อากาศไม่มีสี  ไม่มีรสชาติ และไม่มีกลิ่น
รูปภาพวิวบรรยากาศคืออะไร
     บรรยากาศคือ  ชั้นของอากาศที่ล้อมรอบโลกและด้วยแรงดึงดูดของโลกทำให้บรรยากาศคงสภาพอยู่ได้  บรรยากาศมีความหนา 310 ไมล์ และมีถึง 4 ชั้น  นักวิทยาศาสตร์แบ่งบรรยากาศออกเป็น 4 ชั้น  ตามอุณหภูมิ  ชั้นแรกมีชื่อเรียกว่า โทรโพสเฟียร์ (Troposhere)  ชั้นสูงถัดจากโทรโพสเฟียร์ คือ ชั้นสตราโตสเฟียร์ (Stratoshere)  เมโสสเฟียร์ (Mesosphere)  และชั้นบนสุดคือ เทอร์โมสเฟียร์ (Thermoshere)  อากาศในบรรยากาศแต่ละชั้นจะแตกต่างกัน  แต่ในทุก ๆ ชั้นล้วนเป็นส่วนสำคัญของสิ่งแวดล้อมของโลก

บรรยากาศชั้นโทรโพสเฟียร์
     เป็นชั้นบรรยากาศที่อยู่ใกล้โลกมากที่สุด  มีความหนาประมาณ 12 กิโลเมตร  เมฆ  พายุ  ลม และลักษณะอากาศต่าง ๆ  เกิดขึ้นในบรรยากาศชั้นนี้ อุณหภูมิของบรรยากาศชั้นนี้จะเปลี่ยนแปลงบ่อยครั้งและรวดเร็วกว่าบรรยากาศชั้นอื่น ๆ
ภาพเครื่องบิน
บรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์
     บรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์  อยู่เหนือขึ้นไปจากบรรยากาศชั้นโทรโพสเฟียร์  มีความสูงของชั้นบรรยากาศประมาณ 50 กิโลเมตร  บรรยากาศชั้นนี้มีก๊าซโอโซนเป็นส่วนประกอบอยู่ด้วย และก๊าซโอโซนนี้เองที่ทำหน้าที่ดูดซับรังสีอุลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์  ซึ่งเป็นรังสีอันตรายต่อผิวหนังของมนุษย์และพืช  ไม่ให้ส่องลงมากระทบถึงพื้นโลก
บรรยากาศชั้นเมโสสเฟียร์
     เมโสสเฟียร์อยู่เหนือบรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์ และอยู่สูงขึ้นไปไม่เกิน 85 กิโลเมตร  บรรยากาศชั้นเมโสสเฟียร์เป็นชั้นที่มีอุณหภูมิต่ำสุด  สะเก็ดดาวเป็นทางยาวจะปรากฎให้เห็นในระดับบน ๆ ของบรรยากาศชั้นเมโสสเฟียร์นี้
บรรยากาศชั้นเทอร์โมสเฟียร์
     ชั้นบรรยากาศเทอร์โมสเฟียร์เริ่มในระดับ 85 กิโลเมตร  เหนือพื้นโลกและสูงขึ้นไป ๆ  จนจางหายไปในอากาศ  อากาศกว่า 99%  ของเราอยู่ใต้บรรยากาศชั้นเทอร์โมสเฟียร์  อากาศในชั้นนี้บางมาก และเพราะอากาศบางนี้เองที่ทำให้ได้รับผลกระทบจากแสงอาทิตย์แรงมาก  จนมีผลทำให้อุณหภูมิของบรรยากาศชั้นนี้สูงมาก
 เครื่องบินที่บินอยู่ในบรรยากาศจะบินอยู่ในบรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์  เพื่อจะได้อยู่เหนือหิมะ  พายุฝน และลมแรง
     อากาศเป็นตัวนำคลื่นเสียง  ถ้าไม่มีอากาศเราจะไม่ได้ยินเสียงดนตรี  เสียงสุนัขเห่า หรือเสียงคนพูดคุยกัน  อากาศยังใช้เคลื่อนย้ายสิ่งต่าง ๆ  อากาศทำให้เรือใบแล่นข้ามทะเลสาบ  ทำให้ใบกังหันของกังหันลมในท้องนาหมุน  เราใช้อากาศในการเล่นว่าว  เป่าลูกโป่ง และสูบลมลูกบอล  เราทุกคนต่างใช้อากาศทำกิจกรรมต่าง ๆ มากมายในแต่ละวัน
มนุษย์หายใจเอาอากาศเข้าไปเพื่อมีชีวิตอยู่รอด  เราทุกคนสามารถมีชีวิตรอดอยู่ได้เพียง 2-3 นาที  เท่านั้นหากขาดอากาศหายใจ  อากาศช่วยค้ำจุนชีวิตของพืชและสัตว์ที่อาศัยอยู่ในโลก  อากาศในชั้นบรรยากาศยังช่วยปกป้องพืชบนโลกจากรังสีที่เป็นอันตรายของดวงอาทิตย์และจากความร้อนที่รุนแรงภาพเด็กเล่นว่าว
 ก๊าซแต่ละชนิดในอากาศล้วนมีความสำคัญทั้งสิ้นโดยแต่ละชนิดจะช่วยปกป้องสิ่งมีชีวิต  ก๊าซทุกชนิดในอากาศจำต้องมีความสมดุล  ตัวอย่างเช่นหากระดับของออกซิเจนในอากาศลดลงในทันที  เราจะหายใจด้วยความยากลำบาก  หากก๊าซต่าง ๆ ในอากาศขาดความสมดุล  รังสีที่เต็มไปด้วยความอันตรายจากดวงอาทิตย์สามารถเข้าสู่บรรยากาศของเราได้

อากาศภายในบ้าน
ท่านทราบหรือไม่ว่าอากาศภายในบ้านบางแห่งปรากฎว่า  มีระดับมลพิษทางอากาศสูงกว่าอากาศภายนอก  ซึ่งบางครั้งมีระดับมลพิษสูงเป็น 10 เท่าของมลพิษข้างนอก  แม้แต่อากาศที่ท่านหายใจเข้าไปก็มีมลพิษแต่ไม่เพียงพอที่จะทำให้ท่านรำคาญหรือเจ็บป่วย  อาคารทุกแห่งที่ไม่ได้มีการระบายลมที่ดี  ซึ่งหมายความว่าอากาศไม่สามารถเคลื่อนตัวได้โดยรอบในอาคารสำนักงานใหม่ ๆ  ไม่มีการเปิดหน้าต่างเพื่อให้อากาศบริสุทธิ์พัดผ่านเข้ามา  นอกจากนี้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดพลาสติก  ยังพ่นละอองไอที่เป็นอันตราย  หากสะสมในอากาศเป็นจำนวนมากจะทำให้เกิดอาการเจ็บป่วย


ที่มา : รวบรวมจาก กองส่งเสริมและเผยแพร่  กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม กระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและสิ่งแวดล้อม